Architekt – czym się zajmuje?
Mówiąc o architektach, często w pierwszej chwili myślimy o osobie projektującej domy. Skojarzenie to wynika z zapotrzebowania na rynku – faktycznie, najwięcej architektów projektuje domy i jest to temat, z którym do biur projektowych zgłasza się najwięcej klientów indywidualnych. Jednak architekt to zawód zdecydowanie bardziej złożony, działający na wielu płaszczyznach i dzielący się na kilka kategorii. W poniższym artykule postaramy się w skrócie przybliżyć, jak naprawdę wygląda praca architekta i czym dokładnie ta osoba się zajmuje.
Co trzeba posiadać i zrobić, aby zostać architektem?
Pierwszym krokiem są naturalne predyspozycje i talenty. Architekt jest osobą balansująca pomiędzy naukami ścisłymi i humanistycznymi. Musi posiadać talent plastyczny (rysunek, modelarstwo) i twórczy, znać historię, ale również mieć predyspozycje matematyczne i informatyczne (oprogramowanie będące obecnie podstawowym narzędziem architektów). Posiadając zlepek tak skrajnych cech i umiejętności, interesant kontynuuję edukacje na studiach (często poprzedzoną egzaminem sprawdzającym zdolności plastyczne). Studia kształtują osobowość zawodową i przekazują podstawową wiedzę. Stanowią świetną bazę startową we wspinaniu się po szczeblach kariery w zawodzie architekta. Istotne jest, aby możliwie jak najwcześniej zacząć praktykę zawodową, która pokaże jak w rzeczywistości wygląda ten zawód. Dopiero w czasie praktyki studenci dowiadują się o szeregach przepisów i biurokracji, które również, są częścią tego zawodu.
Architekt architektowi nie równy...
Architekci, pomimo tego samego tytułu, zajmują się tematami/dziedzinami, które różnią się nie tylko ze względu na przeznaczenie i zastosowanie, ale również skalę założenia. Poniżej przedstawione zostaną najbardziej popularne działy architektury, z krótkim opisem każdego z nich.
- Architekt ds. obiektów małokubaturowych
Architekt projektujący zabudowę jednorodzinna i wielorodzinną w małej skali (np. bliźniaki, segmenty, małe osiedla), lokale usługowe, małe obiekty usługowe. Projektant poruszający się tym segmentem architektury, stworzy adaptację projektu gotowego, projekt zagospodarowania przestrzeni wokół projektowanego obiektu, skompletuje niezbędne dokumenty potrzebne do uzyskania min. pozwolenia na budowę i innych dokumentów związanych z budową lub działką, na której planowane jest założenie architektoniczne (np. odrolnienie), a także stworzy analizę chłonności działki, która rozpatrywana jest pod inwestycje budowlana małej skali.
2. Architekt ds. obiektów wielkokubaturowych
Architekt zajmujący się projektowaniem obiektów budowlanych dużej skali. Zazwyczaj obiektami kubaturowymi zajmują się biura projektowe, w skład których wchodzi więcej niż jedna osoba. W ofercie usług takiego projektanta/biura będą projekty: zabudowy wielorodzinnej (pojedyncze bloki mieszkalne z usługami lub bez, jak i całe osiedla), biurowce, obiekty magazynowe, hale sportowe, obiekty oświaty i kultury, budynki opieki zdrowotnej, obiekty sakralne. Warto przed podjęciem współpracy dokładnie zorientować się jaka dziedziną projektowania zajmuje się dany architekt/biuro projektowe ze względu na duży zakres tematów projektowych. Najczęściej biura dzielą się na te zajmujące się obiektami mieszkaniowymi i np. magazynowymi i halowymi, i te zajmujące się obiektami będącymi tematami przetargów (np. szpitale, szkoły, kościoły, więzienia).
Zespół projektowy zajmujący się obiektami budowlanymi kubaturowymi może przygotować również analizę chłonności działki, na której planowane jest założenie inwestycyjne w dużej skali. Podobnie jak architekci zajmujący się obiektami małokubaturowymi, architekci wielkokubaturowi przygotowują wszelkie niezbędne dokumenty, potrzebne do realizacji inwestycji budowlanej.
Architekt zajmujący się projektowaniem obiektów budowlanych dużej skali. Zazwyczaj obiektami kubaturowymi zajmują się biura projektowe, w skład których wchodzi więcej niż jedna osoba. W ofercie usług takiego projektanta/biura będą projekty: zabudowy wielorodzinnej (pojedyncze bloki mieszkalne z usługami lub bez, jak i całe osiedla), biurowce, obiekty magazynowe, hale sportowe, obiekty oświaty i kultury, budynki opieki zdrowotnej, obiekty sakralne. Warto przed podjęciem współpracy dokładnie zorientować się jaka dziedziną projektowania zajmuje się dany architekt/biuro projektowe ze względu na duży zakres tematów projektowych. Najczęściej biura dzielą się na te zajmujące się obiektami mieszkaniowymi i np. magazynowymi i halowymi, i te zajmujące się obiektami będącymi tematami przetargów (np. szpitale, szkoły, kościoły, więzienia).
Zespół projektowy zajmujący się obiektami budowlanymi kubaturowymi może przygotować również analizę chłonności działki, na której planowane jest założenie inwestycyjne w dużej skali. Podobnie jak architekci zajmujący się obiektami małokubaturowymi, architekci wielkokubaturowi przygotowują wszelkie niezbędne dokumenty, potrzebne do realizacji inwestycji budowlanej.
3. Architekt urbanista
Projektant zajmujący się projektowaniem przestrzeni miejskiej. Urbaniści zajmują się planowaniem całych układów miejskich w zakresie nie tylko budynków, ale również ulic i przestrzeni miejskich tj. parki, skwery, miejsca pamięci itp. W kręgu urbanistów znajdują się nie tylko architekci, są to również ekonomiści, socjologowie i geografowie. Zespół wymienionych specjalistów jest w stanie stworzyć projekt przestrzeni miejskiej pamiętając o wszystkich aspektach niezbędnych do poniesienia walorów danej przestrzeni i jakości życia mieszkańców.
Projektant zajmujący się projektowaniem przestrzeni miejskiej. Urbaniści zajmują się planowaniem całych układów miejskich w zakresie nie tylko budynków, ale również ulic i przestrzeni miejskich tj. parki, skwery, miejsca pamięci itp. W kręgu urbanistów znajdują się nie tylko architekci, są to również ekonomiści, socjologowie i geografowie. Zespół wymienionych specjalistów jest w stanie stworzyć projekt przestrzeni miejskiej pamiętając o wszystkich aspektach niezbędnych do poniesienia walorów danej przestrzeni i jakości życia mieszkańców.
4. Architekt ruralista
Projektant zajmujący się projektowaniem przestrzennym wsi, obszarów wiejskich oraz wszystkich elementów występujących w krajobrazie wsi tj. lasów, pól uprawnych, małych osiedli mieszkaniowych. Dodatkowo ruralista zajmuje się również projektowaniem terenów wypoczynkowych znajdujących się poza miastem. Ruralista może zostać osoba, która specjalizuje się w architekturze krajobrazu (jak również, która ukończyła studia na tym kierunku).
Projektant zajmujący się projektowaniem przestrzennym wsi, obszarów wiejskich oraz wszystkich elementów występujących w krajobrazie wsi tj. lasów, pól uprawnych, małych osiedli mieszkaniowych. Dodatkowo ruralista zajmuje się również projektowaniem terenów wypoczynkowych znajdujących się poza miastem. Ruralista może zostać osoba, która specjalizuje się w architekturze krajobrazu (jak również, która ukończyła studia na tym kierunku).
5. Architekt krajobrazu
Architekt zajmujący się kreowaniem przestrzeni zielonej w obszarach wiejskich i miejskich. Do zadań architekta krajobrazu należy min. Projektowanie ogrodów, parków, terenów sportowych, placów zabaw, obszarów reprezentacyjnych (min. ogrodów botanicznych, wystaw ogrodniczych) oraz zieleni w terenach miejskich (zarówno terenów wydzielonych jak parki, ale również zieleni uzależnionej od układu istniejących lub projektowanych obiektów budowlanych). Architekci krajobrazu maja również na celu rewaloryzacje istniejących już krajobrazów i terenów zielonych w przestrzeniach miejskich oraz ochronę zasobów naturalnych. Do zadań tej grupy projektantów należy również ocena oddziaływania projektowanej inwestycji na środowisko naturalne oraz minimalizacja szkód wyrządzonych w krajobrazie z powodu ingerencji czynników ludzkich.
Architekt zajmujący się kreowaniem przestrzeni zielonej w obszarach wiejskich i miejskich. Do zadań architekta krajobrazu należy min. Projektowanie ogrodów, parków, terenów sportowych, placów zabaw, obszarów reprezentacyjnych (min. ogrodów botanicznych, wystaw ogrodniczych) oraz zieleni w terenach miejskich (zarówno terenów wydzielonych jak parki, ale również zieleni uzależnionej od układu istniejących lub projektowanych obiektów budowlanych). Architekci krajobrazu maja również na celu rewaloryzacje istniejących już krajobrazów i terenów zielonych w przestrzeniach miejskich oraz ochronę zasobów naturalnych. Do zadań tej grupy projektantów należy również ocena oddziaływania projektowanej inwestycji na środowisko naturalne oraz minimalizacja szkód wyrządzonych w krajobrazie z powodu ingerencji czynników ludzkich.
6. Architekt wnętrz
Architekt zajmujący się kreowaniem wnętrz, zajmujący się doborem wystroju i wyposażenia. Projektowanie wnętrz może odbywać się w powierzchniach komercyjnych i prywatnych. Architekci wnętrz zajmują się również projektowaniem elementów małej architektury (np. wyposażenie obszarów rekreacyjnych typu ławki, place zabaw itp.), znaków informacji wizualnej oraz przestrzeni wystawowych. Architektem wnętrz może zostać osoba kończąca Politechnikę lub Akademię Sztuk Pięknych.
Architekt zajmujący się kreowaniem wnętrz, zajmujący się doborem wystroju i wyposażenia. Projektowanie wnętrz może odbywać się w powierzchniach komercyjnych i prywatnych. Architekci wnętrz zajmują się również projektowaniem elementów małej architektury (np. wyposażenie obszarów rekreacyjnych typu ławki, place zabaw itp.), znaków informacji wizualnej oraz przestrzeni wystawowych. Architektem wnętrz może zostać osoba kończąca Politechnikę lub Akademię Sztuk Pięknych.
7. Architekt ds. fit-outów
Tworzenie fit-outów polega na rearanżacji i projektowaniu powierzchni biurowych. Projektant działający w tej dziedzinie architektury ma szeroką wiedzę zarówno z zakresy architektury i prawa budowlanego jak i architektury wnętrz. Projekt musi być ergonomiczny (pomieścić odpowiednią ilość pracowników i/lub klientów), bezpieczny (zapewnić odpowiednią ewakuacje i ochronę przeciw pożarową), oraz atrakcyjny wizualnie, będący wizytówka danej firmy/biura. Obecnie w Warszawie i wielu innych miastach pojawia się coraz więcej projektantów wyspecjalizowanych w tej wąskiej dziedzinie architektury.
Tworzenie fit-outów polega na rearanżacji i projektowaniu powierzchni biurowych. Projektant działający w tej dziedzinie architektury ma szeroką wiedzę zarówno z zakresy architektury i prawa budowlanego jak i architektury wnętrz. Projekt musi być ergonomiczny (pomieścić odpowiednią ilość pracowników i/lub klientów), bezpieczny (zapewnić odpowiednią ewakuacje i ochronę przeciw pożarową), oraz atrakcyjny wizualnie, będący wizytówka danej firmy/biura. Obecnie w Warszawie i wielu innych miastach pojawia się coraz więcej projektantów wyspecjalizowanych w tej wąskiej dziedzinie architektury.
8. Planowanie przestrzenne
Największa skala projektowania, dzieląca się na 3 zakresy: miasta, regiony i kraju. Planiści przestrzenni tworzą ład, który później respektowany jest przy pomocy aktów planowania przestrzennego min. takich jak: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Największa skala projektowania, dzieląca się na 3 zakresy: miasta, regiony i kraju. Planiści przestrzenni tworzą ład, który później respektowany jest przy pomocy aktów planowania przestrzennego min. takich jak: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Czym zajmuje się architekt w machinie procesu projektowego?
Bez względu na dział architektury, którym dany architekt się zajmuje, zajmuje on kluczowe stanowisko w procesie projektowym. Projektowanie obiektów budowlanych lub obszarów, oraz dobieranie materiałów i elementów wyposażenia pozwalających zwiększyć ich funkcjonalności i estetykę stanowi zaledwie ok. 40% pracy. Architekt to zawód interdyscyplinarny. Poniżej postaram się przybliżyć zajęcia, które pochłaniają pozostałe 60% czasu pracy architektów. Wiele z nich nie wydaje się bezpośrednio związanych z tym zawodem, jednak są niezbędne do realizacji zadania projektowego.
Zanim dojdzie do projektowania budynku/obszaru, niezbędne jest przeprowadzenie analizy działki. Analiza ta jest pozwala określić możliwości działki lub obszaru. Przeprowadzana jest na wielu płaszczyznach – nakazów narzuconych przez Warunki Techniczne i zapisy prawa budowlanego, ograniczenia ze strony Miejscowego planu Zagospodarowania Przestrzennego lub Warunków Zabudowy, możliwości gruntu, barier instalacji oraz wymagań i oczekiwań klienta. Łącząc te wszystkie czynniki powstaje zarys możliwości działki, która jest wstępną bazą wiedzy, na której opiera się cały dalszy proces projektowy.
Kolejnym dodatkowym zadaniem architektów jest prowadzenie i kontrola obiegu dokumentów w urzędach. Jest to zadanie, które z pozoru łatwe, jest bardzo czasochłonne i wymaga czujności.
Po stworzeniu wstępnej koncepcji projektowej konieczne jest odpowiednie zaprezentowanie jej klientowi. W tym celu pomagają prezentacje multimedialne oraz wizualizacje. Często trudno jest wyobrazić sobie rzeczywisty wygląd danej inwestycji, patrząc na wykreślony, płaski projekt. Obecnie tworzenie wizualizacji jest niezbędne w procesie projektowym. Im lepiej wykonana, tym bardziej czytelna dla klienta i bliższa rzeczywistemu obrazowi inwestycji w przyszłości.
Po zaakceptowaniu projektu dochodzi do etapu wyboru materiałów i wyposażenia, a co za tym idzie – kosztorysów. Jest to etap, w który najbardziej zagłębiają się architekci wnętrz i architekci ds. fit-outów. W tych działach kosztorysy są najbardziej precyzyjne, zwykle związane z konkretna oferta produktową.
Do obowiązków architekta należy również koordynacja projektu z branżystami i technologami. To architekt posiadając wszystkie podkłady branżowe, składa cała dokumentację i stwierdza czy złożenie projektów jest poprawne, czy niezbędne jest wprowadzenie korekty, a jeśli tak – to w której branży. Uzgodnienia projektu z innymi projektantami jest procesem długotrwałym, ale również kosztownym – jest to największy uszczerbek z honorarium projektanta.
W końcowym etapie procesu projektowego architekt kompletuje dokumentację projektową. W jej skład wchodzi projekt architektoniczny (opis techniczny oraz rysunki wszystkich kondygnacji, przekroje, elewacje oraz rysunki uzupełniające), projekt zagospodarowania terenu, projekt konstrukcji, projekty instalacji, informacja Bezpieczeństwa i Ochrony zdrowia podczas wykonywania prac, charakterystyka energetyczna budynku oraz skompletowane dokumenty: ustalone warunki zabudowy lub wypis z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, mapa do celów projektowych, ekspertyza warunków geotechnicznych, warunki przyłączy sieci, dokumenty formalno-prawne (oświadczenie projektanta, kopia uprawnień oraz przynależności do izby zawodowej). Projekt musi być złożony w 4 egzemplarzach (po wydaniu pozwolenia na budowę jeden egzemplarz trafia do organu wydającego decyzje, drugi do nadzoru budowlanego, dwa ostatnie egzemplarze trafiają do inwestora).
Po zakończeniu etapu projektowego rozpoczyna się budowa. W jej trakcie wykonawcy często kontaktują się z architektem w celu doprecyzowania lub objaśnienia niejasności w projekcie. Często konieczne jest przesłanie dodatkowych rysunków, lub koordynacja konsultacji pomiędzy wykonawcą, a np. producentem materiału, czy monterem konkretnego systemu.
Ostatnia dodatkowa funkcja to nadzory na budowie. Inwestor może poprosić architekta o weryfikację zgodności wykonanych prac budowlanych z założeniami projektu. Ilość wizyt na budowie uzależniona jest od wielkości obiektu i poziomu skomplikowania. Na czas sprawowania nadzoru autorskiego mają również wpływ hipotetyczne zmiany, które chce lub musi wprowadzić inwestor lub kierownik budowy.
Zanim dojdzie do projektowania budynku/obszaru, niezbędne jest przeprowadzenie analizy działki. Analiza ta jest pozwala określić możliwości działki lub obszaru. Przeprowadzana jest na wielu płaszczyznach – nakazów narzuconych przez Warunki Techniczne i zapisy prawa budowlanego, ograniczenia ze strony Miejscowego planu Zagospodarowania Przestrzennego lub Warunków Zabudowy, możliwości gruntu, barier instalacji oraz wymagań i oczekiwań klienta. Łącząc te wszystkie czynniki powstaje zarys możliwości działki, która jest wstępną bazą wiedzy, na której opiera się cały dalszy proces projektowy.
Kolejnym dodatkowym zadaniem architektów jest prowadzenie i kontrola obiegu dokumentów w urzędach. Jest to zadanie, które z pozoru łatwe, jest bardzo czasochłonne i wymaga czujności.
Po stworzeniu wstępnej koncepcji projektowej konieczne jest odpowiednie zaprezentowanie jej klientowi. W tym celu pomagają prezentacje multimedialne oraz wizualizacje. Często trudno jest wyobrazić sobie rzeczywisty wygląd danej inwestycji, patrząc na wykreślony, płaski projekt. Obecnie tworzenie wizualizacji jest niezbędne w procesie projektowym. Im lepiej wykonana, tym bardziej czytelna dla klienta i bliższa rzeczywistemu obrazowi inwestycji w przyszłości.
Po zaakceptowaniu projektu dochodzi do etapu wyboru materiałów i wyposażenia, a co za tym idzie – kosztorysów. Jest to etap, w który najbardziej zagłębiają się architekci wnętrz i architekci ds. fit-outów. W tych działach kosztorysy są najbardziej precyzyjne, zwykle związane z konkretna oferta produktową.
Do obowiązków architekta należy również koordynacja projektu z branżystami i technologami. To architekt posiadając wszystkie podkłady branżowe, składa cała dokumentację i stwierdza czy złożenie projektów jest poprawne, czy niezbędne jest wprowadzenie korekty, a jeśli tak – to w której branży. Uzgodnienia projektu z innymi projektantami jest procesem długotrwałym, ale również kosztownym – jest to największy uszczerbek z honorarium projektanta.
W końcowym etapie procesu projektowego architekt kompletuje dokumentację projektową. W jej skład wchodzi projekt architektoniczny (opis techniczny oraz rysunki wszystkich kondygnacji, przekroje, elewacje oraz rysunki uzupełniające), projekt zagospodarowania terenu, projekt konstrukcji, projekty instalacji, informacja Bezpieczeństwa i Ochrony zdrowia podczas wykonywania prac, charakterystyka energetyczna budynku oraz skompletowane dokumenty: ustalone warunki zabudowy lub wypis z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, mapa do celów projektowych, ekspertyza warunków geotechnicznych, warunki przyłączy sieci, dokumenty formalno-prawne (oświadczenie projektanta, kopia uprawnień oraz przynależności do izby zawodowej). Projekt musi być złożony w 4 egzemplarzach (po wydaniu pozwolenia na budowę jeden egzemplarz trafia do organu wydającego decyzje, drugi do nadzoru budowlanego, dwa ostatnie egzemplarze trafiają do inwestora).
Po zakończeniu etapu projektowego rozpoczyna się budowa. W jej trakcie wykonawcy często kontaktują się z architektem w celu doprecyzowania lub objaśnienia niejasności w projekcie. Często konieczne jest przesłanie dodatkowych rysunków, lub koordynacja konsultacji pomiędzy wykonawcą, a np. producentem materiału, czy monterem konkretnego systemu.
Ostatnia dodatkowa funkcja to nadzory na budowie. Inwestor może poprosić architekta o weryfikację zgodności wykonanych prac budowlanych z założeniami projektu. Ilość wizyt na budowie uzależniona jest od wielkości obiektu i poziomu skomplikowania. Na czas sprawowania nadzoru autorskiego mają również wpływ hipotetyczne zmiany, które chce lub musi wprowadzić inwestor lub kierownik budowy.
Podsumowanie
Architekt, bez względu na to, jakim odłamem architektury się zajmuje, obejmuje zdecydowanie bardziej odpowiedzialne i złożone stanowisko, niż jest to utrwalone w wyobraźni społeczeństwa. W swoim fachu wykorzystuje zdolności i wiedzę z zakresu inżynierii, psychologii, socjologii, ergonomii, informatyki, historii, sztuki i wielu innych. Poszukując architekta warto pamiętać o zakresie działań, jakie ta osoba posiada i zwrócić uwagę na jakość relacji na płaszczyźnie klient-projektant, ponieważ wybrany specjalista będzie nam towarzyszył na wszystkich etapach procesu projektowego, a także częściowo na etapie wykonawczym.
Zachęcamy do współpracy z naszym biurem projektowym AKD Architekci mieszczącym się w Warszawie. W początkowej fazie współpracy zapraszamy na niezobowiązujące spotkanie, w celu zapoznania się z naszą ofertą oraz zespołem projektantów pracujących przy realizacji etapu.